Abstract: Điều trị nha chu không phẫu thuật (Non-surgical periodontal therapy - NSPT) là nền tảng cho tất cả các điều trị phục hồi khác. Vì vậy hiểu biết cặn kẽ về quy trình NSPT và duy trì sức khỏe nha chu lâu dài là điều cần thiết đối với mỗi bác sĩ nha khoa. Bài viết này trình bày các vấn đề liên quan và thảo luận về những lợi ích và thách thức có thể gặp phải đối với NSPT.
CPD/ClinicalRelevance: Bài viết này nêu bật những lợi điểm và thách thức của NSPT và tầm quan trọng của bệnh nhân đối với việc đạt được hiệu quả điều trị và duy trì sức khỏe nha chu.
Viêm nướu và viêm nha chu là những bệnh lý khá phổ biến, có tác động tiêu cực đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân và có khả năng ảnh hưởng đến sức khỏe toàn thân.
NSPT bao gồm mọi khía cạnh không phẫu thuật trong quy trình điều trị cho một bệnh nhân mắc bất kỳ dạng bệnh nha chu nào do mảng bám gây ra. NSPT bao gồm việc khuyến khích bệnh nhân thay đổi hành vi theo hướng tích cực (liệu pháp hành vi), chẳng hạn như cải thiện các phương pháp loại bỏ mảng bám hàng ngày hoặc cai thuốc lá. Nó cũng bao gồm việc giao tiếp/hội chẩn với các chuyên gia chăm sóc sức khỏe khác để xử lý bất kỳ vấn đề y tế của bệnh nhân có nguy cơ gây ra ảnh hưởng đến sức khỏe nha chu. NSPT hiệu quả có thể đóng vai trò to lớn trong việc cải thiện và duy trì sức khỏe răng miệng nói riêng và sức khỏe toàn thân nói chung ở cả cấp độ cá nhân và quy mô cộng đồng.
Mục tiêu điều trị cuối cùng là kéo dài tuổi thọ của răng bằng cách ngăn ngừa tổn thương mô mềm và mô cứng của mô chu nâng đỡ. Điều này đạt được bằng cách kiểm soát các yếu tố nguy cơ, bao gồm việc loại bỏ màng sinh học mảng bám thông qua việc vệ sinh răng miệng hằng ngày của bệnh nhân, việ loại bỏ định kỳ màng sinh học mảng bám dưới nướu bởi nha sĩ. Nhờ đó, sẽ giảm tình trạng viêm và sự tiến triển của bệnh lý nha chu, cho phép lành thương. Có cả các lợi điểm và thách thức đối với NSPT (Bảng 1, 2 và Hình 1).
Xử lý
Sau khi thực hiện các xét nghiệm đặc biệt cần thiết và chẩn đoán viêm nướu hoặc viêm nha chu, bác sĩ lâm sàng cần giải thích cho bệnh nhân nguyên nhân và sự tiến triển của bệnh, các lựa chọn điều trị và hậu quả có thể xảy ra nếu không điều trị. Khi giao tiếp với bệnh nhân, nên có hình ảnh trực quan và nên cung cấp cho bệnh nhân một bản thông tin về tình trạng răng miệng hiện tại của bệnh nhân để BN nắm rõ, cũng như tăng hiệu quả giao tiếp (Fig 2 và 3).
Nếu bệnh nhân muốn cải thiện sức khỏe nha chu, bác sĩ lâm sàng có thể tuân theo sơ đồ điều trị cơ bản đã nêu, tuy nhiên, việc phải được điều chỉnh cho phù hợp với từng cá nhân.
Điều quan trọng là phải giải thích cho BN rằng điều trị bệnh nha chu là:
- Một mối quan hệ hợp tác giữa bệnh nhân và bác sĩ. Việc loại bỏ mảng bám hiệu quả hàng ngày tại nhà có tầm quan trọng tương đương với việc điều trị được thực hiện tại phòng khám
- Một cam kết trọn đời. Viêm nha chu là bệnh lý mãn tính cần được được điều trị duy trì. Bệnh nhân có thể không bao giờ khỏi bệnh. Mục đích điều trị là để tạo sự ổn định và làm chậm sự tiến triển của bệnh. Thăm khám định kỳ để làm vệ sinh răng miệng, xử lý mảng bám, vôi răng trên nướu và dưới nướu là một phần của điều trị NSPT ban đầu.
Chẩn đoán
- Viêm nướu – Follow Steps 1-4 và 1-7
- Viêm nha chu - Fllow Steps 1-7
Duy trì
BN viêm nướu
BN viêm nướu
Tại mỗi đợt tái khám định kỳ, thăm khám đưa ra đánh giá và điều trị thích hợp, bao gồm:
- Sơ đồ mảng bám và viêm nướu;
- Thay đổi hành vi và can thiệp các yếu tố nguy cơ;
- Vệ sinh vôi răng dưới nướu và trên nướu
BN viêm nha chu
Để biết tình trạng nha chu của BN bị viêm nha chu sau khi đợt điều trị NSPT đầu tiên, vui lòng xem Table 3
BN viêm nha chu
Để biết tình trạng nha chu của BN bị viêm nha chu sau khi đợt điều trị NSPT đầu tiên, vui lòng xem Table 3
Các tình huống khó khăn
Răng nhạy cảm/ê buốt Răng ê buốt có thể xảy ra do bề mặt chân răng bị lộ, thường là sau khi điều trị NSPT
Răng nhạy cảm/ê buốt Răng ê buốt có thể xảy ra do bề mặt chân răng bị lộ, thường là sau khi điều trị NSPT
Tình trạng răng bị ê buốt răng kéo dài từ một đến vài tuần và tùy thuộc vào từng cá nhân và mức độ bệnh lý. Bệnh nhân nên sử dụng loại kem đánh răng giảm ê buốt, và tâp thói quen nhổ nhưng không rửa sạch kem trong miệng sau khi đánh răng.
Vùng chẻ
Bệnh nhân nên được thông báo về sự hiện diện của vùng chẽ. Giải thích cho BN hiểu được tầm quan trọng của vùng chẽ, và sự liên quan của nó với tiên lương bệnh. Vùng chẻ có thể được xử lý ban đầu bằng NSPT, tuy nhiên, các trường hợp khó, có thể phải cần xử lý chuyên biệt (Hình 7).
Khiếm khuyết chiều dọc
Các khiếm khuyết theo chiều dọc thường đáp ứng tốt với điều trị không phẫu thuật (Hình 8). Tuy nhiên, những vị trí này khó xử lý. Nếu túi nha chu ≥ 5mm, hoặc ≥ 4mm chảy máu khi thăm dò vẫn tồn tại sau đợt điều trị NSPT ban đầu, thì cần phải điều trị lại để đảm bảo rằng đã làm sạch tất cả vôi răng dưới nướu. Nếu túi không lành sau đó, bệnh nhân có thể cần điều trị chuyên khoa bởi bác sĩ nha chuị, có thể cần phải can thiệp phẫu thuật nha chu.
Nướu triển dưỡng do thuốc (Figure 9)
Sự triển dưỡng quá mức của nướu do thuốc (Drug-induced gingival overgrowth DIGO) được ghi nhận ở những bệnh nhân dùng thuốc chặn kênh canxi như nifedipine, thuốc chống động kinh như phenytoin, hoặc thuốc ức chế miễn dịch, như ciclosporin. Không có hướng dẫn chính thức về việc xử lý sự triển dưỡng quá mức của nướu do thuốc (DIGO), tuy nhiên, khuyến cáo áp dụng NSPT cho thấy có hiệu quả. Nếu DIGO vẫn tồn tại, hãy liên hệ với bác sĩ y khoa của bệnh nhân về việc liệu có thể thay đổi thuốc và giải thích rằng loại thuốc đang sử dụng gây ra tác dụng phụ DIGO. Nếu không thể thay đổi thuốc, có thể cần phải chuyển BN đến bác sĩ nha chu để thực hiện phẫu thuật cắt nướu. Với những BN này, việc kiểm soát mảng bám hiệu quả sẽ giúp cải thiện tình trạng viêm, hạn chế chảy máy khi phẫu thuật cắt nướu. Cần cảnh báo BN rằng, nếu như không vệ sinh răng miệng tốt và thay đổi thuốc thì tình trạng DIGO có thể tái phát, ngay cả sau khi đã phẫu thuật
Viêm nướu ở phụ nữ có thai (Figure 10)
Trong thời kỳ mang thai, nướu tăng phản ứng với mảng bám, được cho là do nồng độ estrogen và progesterone cao hơn, do đó bệnh nhân có thể bị sưng nướu và chảy máu nhiều hơn khi đánh răng. NSPT an toàn cho phụ nữ mang thai, và thời điểm tốt nhất để điều trị là trong tam cá nguyệt thứ 2
Thất bại của NSPT
NSPT có thể thất bại vì một số lý do, bao gồm BN, bác sĩ hoặc yếu tố tại chỗ. Có thể do việc vệ sinh của BN chưa đạt, BN vẫn tiếp tục hút thuốc hoặc mảng bám và vôi răng dưới ảnh hưởng đến kết quả điều trị
Các lý do khác có thể ảnh hưởng đến kết quả điều trị như là một số yếu tố chưa được chẩn đoán, ví dụ, bệnh đái tháo đường không kiểm soát hoặc bệnh nhân có thể có tính nhạy cảm cao với bệnh viêm nha chu (Phân loại Độ C). Trong những tình huống này, bạn nên xem xét việc liên hệ với bác sĩ y khoa của bệnh nhân hoặc chuyển BN đến bác sĩ nha chu
Kết Luận
- NSPT bao gồm mọi khía cạnh của việc kiểm soát viêm nướu hoặc viêm nha chu không bao gồm phương pháp phẫu thuật.
- Sự thành công của NSPT là một cơ chế để xây dựng mối quan hệ và cải thiện sức khỏe BN. Điều này có thể tác động lớn đến cuộc sống BN
- Một số bệnh nhân có thể không đáp ứng với NSPT, tùy thuộc vào nhiều yếu tố. Khuyến cáo rằng những bệnh nhân có khả năng loại bỏ mảng bám tốt và có túi dai dẳng từ 5 mm trở lên, chảy máu khi thăm dò, nên chuyển đến bác sĩ nha chu chuyên khoa để được xử trí thêm.
- Tất cả BN sau khi điều trị NSPT sẽ cần điều trị duy trì suốt đời
Để truy cập toàn bộ bài viết, xin vui lòng xem thêm tại đây
Tags
Nha chu